NA PHẬT NA KINH ĐÔ ĐẦU TIÊN VÀ CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM

Vương quốc Phù Nam là một vương quốc cổ ở Đông Nam Á, tồn tại từ thế kỷ I đến thế kỷ VII sau công nguyên, có diện tích bao trùm từ Nam Bộ Việt Nam qua Campuchia, Thái Lan, phía nam Lào, một phần phía đông Myanmar và một phần phía nam Malaysia ngày nay.
Vương quốc Phù Nam được hình thành từ các tiểu quốc (tiểu quốc trong Mandala), mà tiểu quốc đầu tiên là Na Phật Na, trung tâm là vùng đất Óc Eo ngày nay. Từ Na Phật Na (Óc Eo) phát triển rộng ra hình thành tiểu quốc Na Phật Na, tiểu quốc “chinh phục từ đầm lầy”, tiểu quốc Cát Tiên và các tiểu quốc khác nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam ngày nay.
Tiểu quốc Na Phật Na là vùng trung tâm trong Madala, là vùng địa lý ở sông Hậu, bao gồm khu vực vùng Tứ giác Long Xuyên, vùng U Minh, vùng lòng chảo Ô Môn Phụng Hiệp và vùng Sóc Trăng, Bạc Liệu ... Trung tâm vùng tứ giác Long Xuyên - Khu di tích Óc Eo cho đến nay vẫn được nhìn nhận là địa điểm khảo cổ có quy mô rộng lớn nhất, tập trung nhiều di tích nhất, di tích đa dạng nhất và có tổ hợp di vật lớn nhất về số lượng, đa dạng nhất về chủng loại, cao cấp nhất về trình độ kỹ thuật, về thẩm mỹ nghệ thuật so với những vùng khác trong vương quốc Phù Nam.
Căn cứ vào sự dày đặc, quy mô đồ sộ của những công trình kiến trúc, tầng văn hóa dày đặc những vết tích của những di chỉ cư trú, sự xa hoa rõ nét của các di vật đặc biệt như đồ nữ trang, trang sức quý giá bằng, hạt ngọc, tiền vàng, đồ thủy tinh,... đã tìm được ở khu vực sông Hậu có thể xác định được chính xác vị trí quan trọng của Na Phật Na, không chỉ là một tiểu quốc lớn, tiểu quốc trung tâm, một cảng thị quan trọng mà còn là kinh đô đầu tiên chi phối về kinh tế, thương mại, chính trị đối với các tiểu quốc xung quanh trong suốt ba đời dòng họ Hỗn cai trị Phù Nam (Hỗn Điền - Hỗn Bàn Huống - Hỗn Bàn Bàn) từ lúc hình thành vào thế kỷ I cho tới đầu thế kỷ III. Sau đó, do nhu cầu cần đảm bảo độ an toàn cho bộ máy quản lý nhà nước mà Angkor Borei đã được chọn làm kinh đô để xây dựng thành một khu vực hành chính quân sự độc lập khỏi khu vực cảng thị Óc Eo, khi phát triển thành đế quốc/ đế chế Phù Nam (từ thế kỷ