ÔN CỐ TRI TÂN

Ôn Cố Tri Tân là một tổng hợp các ứng xử, những mưu chước của người xưa trong truyện Đông Châu Liệt Quốc.  Xét lời lẽ, việc làm, ý nghĩa của người thời xưa, cuộc sống của người thời xưa để luận thời nay. Xem như một tấm gương phản chiếu vào hiện tại mang lại cho chúng ta nhiều điều thích thú và bổ ích.

Xưa nay người ta thường bảo: “Đông Châu Liệt Quốc” là cái túi khôn muôn đời của loài người. Thật ra ai cũng công nhận như thế, nhưng trái lại rất ít người tìm hiểu cái túi khôn muôn đời ấy. “Đông Châu Liệt Quốc” có thể gọi là “Túi khôn muôn đời” không? Xã hội loài người luôn luôn tiến tới chỗ tinh xảo, tâm trạng loài người luôn luôn sửa đổi, thì cái khôn của ngàn xưa làm sao có thể gọi là cái khôn của ngày nay mà bảo là túi khôn muôn đời? Đó là điểm mâu thuẫn căn bản.

Còn như thế nào là khôn, thế nào là dại? Thực khó định nghĩa. Cái mà người này cho là khôn thì đối với kẻ khác cho là dại. Cái mà người nọ cho là đúng thì kẻ kia cho là sai. Ôi, thế thì tìm cái trí khôn của loài người là làm chuyện quái quắc sao?

Tuy nhiên, từ xưa đến nay, và có lẽ cả đến mai sau, ai cũng phải đi tìm chuyện quái quắc ấy. Bởi vì, sự tiến bộ của loài người không có gốc. Xã hội không phải từ trên trời rơi xuống, mà được cấu tạo do sức mạnh tranh đấu của loài người từ tổ chức đơn sơ đến phức tạp. Cái khôn của loài người cũng thế. Từ chỗ đơn giản đến chỗ tế nhị. Muốn khai thác cái tế nhị không thể bỏ qua cái đơn thuần.

Mặt khác, dù xã hội tiến bộ phức tạp đến đâu, nguyên lý của lẽ sống tức nhân sinh quan vẫn là một. Không ai khen những bậc ác xảo trá, cũng không ai chê những đạo đức nhân từ. Vì vậy mà lời người xưa, việc làm người xưa, ý nghĩa người xưa, cuộc sống người xưa rất có liên quan đến hiện tại, đến thế hệ mai sau.

“Ôn Cố Tri Tân” chính là làm cái việc xét thời xưa luận thời nay. Việc ấy không phải là không bổ ích. Vả lại, một câu chuyện phải trái chỉ có thời gian mới chứng minh được, thì đem chuyện thời xưa, chuyện của quá trình thời gian ra bàn luận, tưởng đã đầy đủ lắm. Nó là một tấm gương phản chiếu trước sự hiện tại đem lại cho chúng ta rất nhiều thích thú.

Đông Châu Liệt Quốc là một vườn hoa muôn màu vạn sắc, có đủ hoa thơm cỏ lạ, mà cũng không thiếu gì gai góc xấu xa.

Tác giả không đóng vai một chủ vườn hoa, làm cái việc quảng cáo, mà chỉ lấy tư cách một du khách quen thuộc , mời các bạn cùng tác giả thử vào đấy ngắm nghía, khen chê tùy thích, gọi là góp mặt vào kho tàng quý báu của cổ nhân vậy.