Đi vào cõi thơ

Bằng một cảm quan tương chiếu thi ca tuyệt vời, Bùi Giáng đã cho thấy mối liên kết sâu sắc từ bản nguyên uyên áo giữa các người thơ – những người ông xem là tri âm, những người ông muốn dự hội “đạp thanh” cùng. Một ngày nào đó, con người, với những bước tiến về kỹ thuật sẽ chạm đến vũ trụ mênh mông ngoài kia. Nhưng có những thứ, chưa bao giờ nằm ngoài ta, vậy mà ta không hề chạm đến được. Những nhà minh triết và những thi sĩ biết được bí mật ngược ngạo đó. Và đương nhiên, Bùi Giáng là một trong số ít những người như vậy. Bạn hẳn nhiên, nếu cho mình là quá duy lý hay hiện đại hay là kiểu gì cũng được, sẽ choáng váng ngay khi vừa giở những trang đầu tiên của cuốn sách hay chuyên khảo hay loại gì cũng đành này. Cái cách nói của Bùi Giáng, cũng như cách ông than thở, giễu nhại, đồng cảm vô cùng tùy hứng, cơ hồ như ông đang đối thoại, đối ẩm với bạn qua từng trang sách. Và kỳ lạ hơn là, cái dáng ông ngồi có thể là “ngất ngưởng”, đăm chiêu, khoa chân múa tay và mái tóc thì xuề xòa nhưng tận sâu đáy mắt, ánh lên niềm vui thích về cuộc sống kỳ bí, trăn trở về thế thái lằng nhằng hiện tại và truyền tải một sự thật cực kỳ u uẩn mà khi đi gần hết vòng đời, bạn chưa chắc đã nhận ra.

Và khi những chuyến viễn du ở phương Tây nhắc bạn phải trở về xứ sở, thì đây, Bùi Giáng đã chờ sẵn, vẽ những cung đường tư tưởng dẫn đến quê hương thi ca nhiệm màu với những gương mặt thuộc về “muôn năm cũ”. Một Nguyễn Du đầy mâu thuẫn giữa “đan tâm” (tấm lòng son) và “Nhãn để phù vân khan thế sự” (Nhìn việc đời như mây nổi trôi qua đáy mắt). Bùi Giáng luôn đồng điệu với Tố Như và hiểu thấu được bản lĩnh vô ngôn của Thanh Hiên. Điều này lặp lại trong những cuốn sách của ông như một vô thức của “Nhất phiến tài tình thiên cổ lụy”. Rồi gần hơn là một Tuệ Sỹ với Phật học uyên áo và làm thơ thì thâm u, khiêm nhường để thơ trống vắng một cách phóng nhiệm. Một Huy Cận mang trong mình “phusis” (tự nhiên) cổ xưa với những chuyến lữ thứ mang tâm tưởng Bồ Tát. Một Xuân Diệu khác, rất khác “Gửi hương cho gió” qua những “nếp gấp thi ca”. Một Quang Dũng phong trần và tiêu sái, thổi những thương đau của thời đại trôi vèo trong cõi miên mờ giữa “Mắt người Sơn Tây”,…Và bạn chẳng thể nào tìm ở đâu đó khác những lời tâm tình được chiết xuất từ một con người dũng mãnh dấn thân trải nghiệm mang tinh thần Hoa Nghiêm như Bùi Giáng về những thi sĩ mà không phải ai cũng từng nghe qua như Trần Cũ Một, Thanh Tâm Tuyền, J.Leiba (Lê Văn Bái), Nhượng Tống, Thùy Dương Tử,…

Hãy dành cho cuộc lữ hành này sự kiên nhẫn. Bùi Giáng đã nói về những người công kích thơ một cách bừa bãi là do họ lâm vào tình trạng “có đăng đường nhưng chưa nhập thất”. Còn thi sĩ chân chính, họ đã “nhập thất” sẵn rồi thì bận tâm gì với chuyện “đăng đường”? Do vậy, cho rằng bạn lạc lối, “ngược dòng” chẳng qua là cách nhìn của những người còn lấn cấn chuyện “đăng đường”.