Đức thầy Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng

Đức giám mục Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng sinh ngày 07-08-1868 tại Gò Công. Thân phụ ngài là Giacôbê Nguyễn Gia Tuần, thân mẫu là Madalêna Nguyễn Thị Châu. Cụ Giacôbê Tuần trước cũng đi tu, được Giáo phận Sài Gòn gửi đi du học Đại Chủng viện Penang, do Hội Thừa Sai Ba Lê phụ trách.

Ngài là một linh mục tài ba lỗi lạc, có tài hùng biện, danh tiếng vang xa, cho nên nhiều lần được mời đi giảng tĩnh tâm cho các linh mục cũng như cho giáo dân tận miền Trung và miền Bắc, như tại Qui Nhơn (1928), Hà Nội và Phát Diệm (1930)…Những bài giảng tĩnh tâm của ngài tại Phát Diệm năm 1930 thu hút sự cảm phục của linh mục đoàn và giáo dân Phát Diệm. Ngoài tài giảng thuyết, cha Nguyễn Bá Tòng còn giỏi giao thiệp, kiến trúc và cả viết kịch bản nữa. Vở kịch “Thương Khó Chúa” của ngài nổi tiếng khắp nơi thời ấy. Chính cha sở Nguyễn Bá Tòng đã tân tạo nhà thờ Tân Định tráng lệ, danh tiếng, với tháp chuông cao 52m như  chúng ta thấy ngày nay.

 Vào thời điểm ấy, cha Baotixita Nguyễn Bá Tòng nổi tiếng là một linh mục kiệt xuất, cho nên khi Đức Thánh Cha Piô XI quyết định bổ nhiệm vị Giám mục người Việt Nam đầu tiên thì cha Tòng đã được chọn. Sắc chỉ bổ nhiệm do Thánh Bộ Truyền giáo ban bố ngày 10/01/1933. Đức tân Giám mục chọn khẩu hiệu: “Hãy châm rễ sâu trong dân Ta chọn”.

Tin một linh mục Việt Nam đầu tiên được tấn phong Giám mục gây chú ý trong dư luận thời bấy giờ. Riêng đối với hai giáo phận Sài Gòn và Phát Diệm thì hết sức vui mừng, nao nức; đồng thời, tăng thêm lời cầu nguyện cho sứ vụ mục tử của Đức tân Giám mục.

Ngày 11/6/1933, Đức Thánh Cha Piô XI tấn phong giám mục cho Đức cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng. Buổi lễ diễn ra long trọng tại Vương cung thánh đường thánh Phêrô.

Sau lễ phong chức, Đức cha Tòng trở lại nước Pháp. Trên đường tới thủ đô nước Pháp, ngài ghé thăm Lyon.Tới Paris, Đức cha Boucher thay mặt Đức Hồng y Verdier ra chào đón đức tân Giám mục Việt Nam. Báo chí thủ đô nước Pháp và các bích chương dán khắp nơi bày tỏ thiện cảm và giới thiệu tiểu sử vị giám mục Việt Nam tiên khởi. Ngày 02/7/1933, Đức Hồng y Verdier, Tổng Giám mục Paris, đã mời Đức cha Tòng đến giảng và chủ sự buổi chầu Thánh Thể tại Vương cung thánh đường Notre Dame de Paris. Tài hùng biện và khả năng tiếng Pháp lưu loát của Đức cha Tòng chinh phục lòng cảm mến của mọi người, danh tiếng của vị Giám mục Việt Nam tiên khởi càng vang xa hơn. Chủ ý của Đức cha Tòng là lợi dụng dịp đi nước Pháp, để tỏ lòng biết ơn các vị thừa sai, cho nên ngài đã đi thăm viếng nhiều nơi, nhiều giới chức tôn giáo còn sống cũng như đã qua đời, từng có liên quan tới công cuộc rao giảng Tin Mừng ở Việt Nam, đặc biệt là Hội Thừa sai Paris

Đức cha Gioan Baotixita nhận sứ vụ mục tử giáo phận Phát Diệm:

Ngày 10/11/1933, Đức cha đặt chân lên đất tỉnh Ninh Bình. Đức cha được các viên chức chính quyền địa phương nghênh đón, còn chủng sinh Chủng viện Phúc Nhạc và giáo dân các xứ đạo đổ về đứng hai bên đường hân hoan chào mừng Đức Giám mục phó của giáo phận. Đức cha chính Alexandre Marcou (Thành) cũng ra đón vị Giám mục phó của mình. Ngày 20/10/1935, Đức cha chính Alexandre Marcou (Thành) đã từ chức và xin hưu trí tại Thanh Hoá. Từ nay, chính thức khởi đầu sứ vụ Giám mục của Đức cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng tại giáo phận Phát Diệm.

Trong 7 năm chính thức gánh trách nhiệm Giám mục Phát Diệm, Đức cha đã hoàn thành tốt đẹp sứ vụ chủ chăn, xứng đáng với ơn gọi của Thiên Chúa.